پوکی استخوان (استئوپروز ) و
لزوم مصرف ویتامین D:
واژه استئوپورز (پوکی استخوان ) از
کلمات یونانی Osteon به معنی Bone (استخوان ) و Pores به معنی منفذ و خلل و فرج
گرفته شده است.طبق تعریف WHO ، پوکی استخوان شامل کاهش توده و
حجم استخوان و بهم ریختن اتصالات ریز داخل استخوان که منجر به افزایش ریسک شکستگی استخوان می
گردد.
حدود 55 در صد افرای بالای 50 سال مبتلا به
این بیماری شایع مبتلا هستند.وقوع پوکی استخوان با افزایش سن افزایش می یابد حدود 30 درصد از
خانم های 80 ساله یا بیشتر مبتلا به این بیماری می باشند. شیوع آن در زنان 4 برابر مردان به
دلیل از دست دادن استروژن در دوران یائسگی می باشد.
بیش ترین استخوان های درگیر استخوان های مهره
و ران می باشد.با کاهش توده استخوانی ، ریسک وقوع شکستگی افزایش می یابد.شکستگی استخوان ران در
افراد سالمند مشکلات متعددی از جمله طولانی شدن مدت بستری در بیمارستان ، زندگی وابسته به
دیگران ، افسردگی ، ترس از افتادن ، ناتوانی مادام
العمر.
علت کاهش دانسیته استخوان می تواند شامل
موارد زیر باشد:
1-ژنتیک و فاکتور های محیطی دو عامل مهم
تعیین کننده دانسیته استخوانی می باشند. از زمان کودکی دانسیته استخوانی افزایش می یابد تا حدود
دهه سوم زندگی ( 30 سالگی ) که به پیک می رسد و بعد از این زمان دانسیته کاهش می
یابد.
در واقع ژنتیک تعیین کننده 60-70 درصد
دانسیته استخوان است.برای مثال افراد دارای جثه کوچکتر ریسک بالاتری برای کاهش دانسیته استخوان
دارند.از فاکتور های محیطی می توان به فعالیت بدنی ، میزان کلسیم و ... اشاره
کرد.
2- تخریب استخوان در سال های بعد از یائسگی
افزایش می یابد.
در کل می توان گفت عواملی مانند ژنتیک ،
تغذیه ، سبک زندگی ، میزان هورمون های بدن ، بیماری ها و داروها و سن می تواند روی کاهش دانسیته
استخوان اثر بگذارد.
ریسک فاکتور های پوکی استخوان شامل موارد
زیر می شود :
افزایش سن ، جمعیت مونث ، نژاد آسیایی ،
سابقه فامیلی ، وزن پایین ، یائسگی زودرس و یا برداشتن تخمدان ها ، عدم حرکت و بستری شدن به مدت
طولانی به ویژه در سالمندان ، مصرف سیگار و الکل خانم های سیگاری و به ویژه لاغر ، مصرف زیاد
الکل در خانم ها و آقایان ، کاهش دریافت کلسیم ( برای خانم های کمتر از 51 سال ، میزان مصرف
توصیه شده 1000 میلی گرم کلسیم می باشد )، غذا های حاوی مقادیر بالای کافئین ، پروتئین ، فسفر و
سدیم منجر به افزایش ریسک شکستگی می شوند .
ورزش هایی مانند راه رفتن ، دویدن ، ورزش های
هوازی و وزنه برداری باعث جلوگیری از کاهش توده استخوانی می
شوند.
سی دقیقه ورزش سه بار در هفته منجر به افزایش
دانسیته استخوان و کاهش ریسک شکستگی ران در خانم های سالمند می
شود.
تظاهرات بالینی و تست های
تشخیصی:
پوکی استخوان معمولاً با اندازه گیری دانسیته
استخوانی ویا شکستگی به دنبال ضربه خفیف تشخیص داده می
شود.
دو سوم بیماران با شکستگی ستون فقرات بدون
علامت بوده و یا تنها از کمر درد به علت سن بالا شاکی هستند.این شکستگی ها به تدریج باعث تغییر
انحنای ستون فقرات می شود.
تظاهرات : درد ، عدم توانایی حرکت ، افسردگی
، ترس ، کاهش اعتماد به نفس ، انحنای ستون فقرات و کوتاه شدن قد > 2 cm،
شکستگی استخوان مهره ، لگن ، مچ ، مشاهده
کاهش دانسیته استخوان در رادیوگرافی.
پیشگیری
:
در خانم ها قبل از یائسگی موارد زیر به پیش
گیری از پوکی استخوان کمک می کند :
فعالیت مانند پیاده روی ، دوچرخه سواری و
وزنه برداری.
ویتامین: D
ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است که می
تواند در پوست از 7-دهیدروکلسترول تحت تآثیر اشعه ماورا بنفش تولید شود ویا از رژیم غذایی در
فرم طبیعی ( کوله کلسیفرول ) یا فرم گیاهی (ارگوکلسیفرول ) جذب
شود.
دریافت مقادیر کافی ویتامین D با افزایش جذب روده ای کلسیم در
پیشگیری و درمان پوکی استخوان ضروری است . دریافت vit D به تنظیم کلسیم کمک کرده ، ویتامین
D از راه اثر بر روی
هورمون PHT و همچنین
اثر مستقیم بر استخوان منجر به بهبود عملکرد عضلات و کاهش ریسک افتادن می شود. مصرف
روزانه 800-1000 واحد VIT D در افراد 50 سال و بالاتر توصیه شده
است.
داده ها حاکی از آن است که مصرف مکمل ویتامین
D (بیشتر از 700 واحد)
جهت پیش گیری از شکستگی مورد نیاز است . در یک مطالعه دوز های بیشتر از 400 واحد روزانه سبب
کاهش بروز شکستگی های غیر مهره ای و لگن به میزان 20 % شده
است.
میزان توصیه شده دریافت ویتامین D
400-1000 واحد روزانه می باشد. که در
بیماران با اختلالات مزمن کبدی و کلیوی که توانایی فعال سازی ویتامین D را ندارند ، استفاده از کلسیتریول توصیه می
شود.
افرادی که در معرض ریسک کمبود ویتامین
D هستند:
شیر خواران که با شیر مادر تغذیه می
کنند،افراد مسن ، افراد دارای پوست تیره ، افرادی که مواجهه محدود با نور آفتاب دارند ، افراد
چاق یا افرادی که تحت عمل بای پس معده قرار گرفته
اند.
منابع:
https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional
Applied Therapeutics The
Clinical Use of Drugs./